بررسی تنوع ژنتیکی یونجه های یکساله با توجه به مطالعات کاریوتیپی

گونه های یونجه های یک ساله از لگوم های علوفه ای مهم در منطقه غرب کشور می باشند ولی گزارش های کاریوتیپی درباره این گونه ها بسیار محدود می باشد. به منظور بررسی ژرم پلاسم این گونه ها که در بانک ژن گیاهان مرتعی موجود می باشند مطالعات کاریوتیپی انجام شد. در بررسی های انجام شده جزییات کاریوتیپی اعم از طول کل کروموزوم، طول بازوی بزرگ، طول بازوی کوچک و نسبت بازوی بزرگ به بازوی کوچک اندازه گیری و ایدیوگرام آن رسم گردید. در بررسی های کاریوتیپی تنها گونه medicago rigidula دارای 2n=2x=14 کروموزوم بود و گونه های (m. minima 316 ،m. polymorpha 612 ،m. orbicularis 449 ،m. radiata 29 ،m. radiata 588 ،m. trancatulla 1146 ، tiralis 1038 وm. polymorpha 1123 همگی دارای 2n=2x = 16 کروموزوم بودند. در میان جمعیت هایی که دارای 2n = 2x =14 کروموزوم بودند گونهm. rigidula 1126 دارای بیشترین طول کل کروموزوم و گونه m. rigidula 454 دارای کمترین طول کل کروموزوم بودند. گونه های m. littoralis 1038 و m. minima 316 که دارای 2x=16 کروموزوم می باشند به ترتیب دارای بیشترین و کمترین طول کل کروموزوم بودند. میانگین طول کل کروموزوم و میانگین طول کروموزوم در اکثر گونه های خارجی بیشتر از گونه ها و ارقام بومی ایرانی بود. گونه ها و ارقامی که دارای اندازه کاریوتیپی بزرگ تر بودند اندازه بذر آن ها نیز بزرگ تر بود. در بین گونه ها و ارقام مورد بررسی تنها در دو گونه m. littoralis وm. polymorpha کروموزوم های b مشاهده شد. ارقام 1126، 606 و 1199 از گونه m. rigidula و 1123 و 612 از گونه m. polymorpha و رقم 588 از گونه m. radiata دارای کروموزوم های ماهواره دار بودند. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای نشان داد که ارقام و گونه هایی که دارای اندازه کاریوتیپی مشابه و از نظر میانگین طول کروموزوم اختلاف معنی داری ندارند، دارای پراکنش و سازگاری یکسان بوده در یک گروه در کنار هم قرارگرفتند در روش آماری تجزیه به عامل ها، کروموزوم های شماره 5، 6 و 7 در جمعیت هایی که دارای 2x=14 کروموزوم بودند و کروموزوم های شماره 2، 5 و 7 درگونه ها و ارقامی که دارای 2x=16 کروموزوم بودند بیشترین تغییرات ساختمانی را نشان دادند. به منظور تعیین میزان تقارن کاریوتیپی ارقام و گونه های مختلف، آماره های ضریب تغییرات (cv) و درصد کل فرم (t.f%) محاسبه شدند. نتایج حاصل از آماره ضریب تغییرات نشان داد گونهm. polymorpha 612 دارای بیشترین تغییرات بین کروموزومی و m. rigidula 1128 دارای کمترین تغییرات بین کروموزومی بودند. از نظر آماره tf، گونهm. minima 316 دارای متقارن ترین کاریوتیپ و رقم1126 از گونه m. rigidula دارای نامتقارن ترین کاریوتیپ بودند.